Klimaatverandering heeft impact op de natuur; niet alleen in de natuurgebieden maar ook in landelijk gebied en steden. Grotere weersextremen in perioden van droogte of neerslag en temperatuur extremen leiden tot veranderingen van klimaatzones en is er een vergroot risico op uitsterven van verschillende soorten planten en dieren. Hoewel er al veel bekend is over klimaatverandering en de interactie met de natuur zijn er nog veel onzekerheden over de echte reactie van het complexe geheel van natuur. De natuur in de Vallei en Veluwe wordt gekenmerkt door beekdalen, heide, bosgebieden en landgoederen.
Bekijk hier de brochure van de Kaart Natuurlijk Basissysteem
In het kort zijn mogelijke klimaateffecten voor natuurgebieden:
- Verandering ecosystemen en soorten
Temperatuurstijging brengt diverse bedreigingen mee voor de huidige natuur. Ten eerste kunnen dier- en plantsoorten (lokaal) uitsterven door de verschuiving van klimaatzones. Hiernaast kunnen de warmere zomers en zachtere winters invloed hebben op de beweegpatronen van trekkende diersoorten. Een verschuiving naar soorten die goed gedijen in warm oppervlaktewater wordt al waargenomen. Of dit een bedreiging vormt voor de bestaande natuur, is onduidelijk. Verder kunnen de bodems in de zomer droger worden wat de waterhuishouding van natuurgebieden kan veranderen. Tegelijkertijd kan een toename van natte perioden, neerslagextremen leiden tot een verandering van ecosystemen en een verschuiving van soorten. - Toename natuurrecreatie
De warmere zomers bieden meer mogelijkheden voor natuurrecreatie. Een intensiever gebruik heeft daarbij gevolgen voor de inrichting en natuurwaarde van gebieden. De behoefte neemt ook toe, er is tegenwoordig meer recreatie in bosgebieden omdat mensen verkoeling zoeken. - Verandering in voedsel en voedingsstoffen
Doordat het groeiseizoen eerder begint, langer duurt en soorten verschillend op veranderingen reageren, kan er een mismatch ontstaan in voedselketens. - Natuur- en bosbranden
Doordat droge perioden in de zomer vaker voorkomen, neemt de kans op natuur- en bermbranden toe
Kwetsbaarheid
De kwetsbaarheid van de natuur voor klimaatverandering verschilt voor verschillende soorten planten en dieren. Het hangt bovendien af van de mate waarin de omgeving bescherming biedt. Door klimaatverandering met drogere zomers zal dit leiden tot het vaker droogvallen van watergangen. Zoals de vennen bijvoorbeeld op de Veluwe of in het Leersumse Veld die kunnen droogvallen.
Door het herhaaldelijk droogvallen neemt bovendien de waterkwaliteit af. Ook de bossen en heiden zijn kwetsbaar en maken onderdeel uit van nationaal en grensoverschrijdende bolwerken die van belang zijn voor het behoud van kwetsbare bossoorten. In de winter wordt, daarentegen, meer neerslag verwacht waardoor het grondwater wordt aangevuld en kwel toeneemt. Tegelijkertijd kunnen de neerslag pieken zorgen voor overstroming van kwetsbare natuur in de beekdalen.
