Samen oppakken!
RAP: R1 R2 R3 | WERKPLAN 21 juli 2020
Klimaatuitdagingen voor Regio Vallei en Veluwe
Sinds 1901 is in Nederland de gemiddelde jaartemperatuur toegenomen met 1,9 graden Celsius. De positieve en negatieve effecten daarvan merken we ook in onze Regio Vallei en Veluwe. De verandering van het klimaat brengt ons meer zomerse dagen en zachtere winters, maar leidt ook vaker tot weersextremen en steeds meer overlast.
Zo speelt droogte een steeds grotere rol, met meer kans op natuurbranden en verdroging van natuur, drinkwaterwinning die onder druk staat, meer irrigatieverboden voor de landbouw en beperkingen op sproeien van tuinen, funderingsproblemen en bodemdaling in veenweidegebied. Lokaal wateroverlast in tunnels en kelders speelt op andere plekken. Steeds meer mensen in dichtbebouwde gebieden zullen hittestress ervaren; oncomfortabel en bovendien gevaarlijk voor kwetsbare groepen. Klimaatverandering kan ook leiden tot een langer groeiseizoen in de landbouw en langer recreatieseizoen. Gezien de diversiteit van het landschap, van de Eempolders, flanken tot de valleien, is maatwerk per plek of gebied nodig. Welke regionale uitdagingen de Manifestpartners met andere partijen specifieker op zich af zien komen, leest u verderop.
FACTS & FIGURES KNMI KLIMAATEFFECTATLAS
Afwachten is geen optie
Niemand wil het risico lopen dat we straks bijvoorbeeld ziekenhuizen niet meer kunnen bereiken, natuurgebieden onomkeerbare schade ondervinden, grotere groepen kwetsbare mensen langdurige stress ervaren, bedrijfsprocessen vastlopen, of nieuwbouw op de verkeerde plek staat. Uitstel van actie leidt tot een hypotheek op de toekomst: hogere kosten op een later moment. Steeds meer particulieren, ondernemers en andere partijen werken al met kleine en grote stappen aan klimaatadaptatie in de eigen woon- en werkomgeving (afkoppelen, groene daken, wadi’s etc.). Slim meeliften op ontwikkelingen als een herstructurering of groot onderhoud is vaak wel mogelijk. Klimaatadaptatie zal de komende jaren vaker vragen om grote aanpassingen van onze omgeving die niet makkelijk op zichzelf te financieren zijn.
Naast en met elkaar vanuit eigen rol en mogelijkheden
Iedereen kan meebewegen met klimaatverandering op zijn manier: bewoners, bedrijven, organisaties, (semi)overheden en kennisinstellingen in de regio Vallei en Veluwe. Meebewegen met het klimaat, soms letterlijk, soms figuurlijk, vraagt van iedereen weer wat anders. Variërend van bewustzijn over risico’s tot een kleine aanpassing of acties tot veel (bestuurlijk) lef om lastige beslissingen te nemen. Met gereedschap dat al voor handen is of door nieuw gereedschap te ontwikkelen.
Manifestpartners als versnellers
Aanvullend op lopende en nieuwe (lokale) initiatieven zullen de Manifestpartners, met anderen, op specifieke regionale uitdagingen het voortouw nemen om een vraagstuk te agenderen, informatie te verzamelen, partijen in beweging te brengen en aanspreekpunt te zijn. Onder het motto: Regionaal delen, Lokaal doen! Daar waar versnelling nodig is, willen de Manifestpartners elkaar en anderen aanjagen en verbinden. Hoe we dat denken te doen, staat in dit Regionaal Adaptatie Plan (RAP) voor de Regio Vallei en Veluwe, als eerste etappe naar een klimaatbestendige regio in 2050. Het RAP helpt om elkaar te kunnen vinden op klimaatonderwerpen en uitdagingen. Iedereen die iets met klimaatverandering wil of moet doen, kan aanhaken met het goede gereedschap onder handbereik.
REGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE
Speerpunten aanpakken met gereedschap
Het RAP is bedoeld als regionale agenda met een dynamische gereedschapskist om te kunnen werken aan klimaatverandering.
Richtinggevend en ter inspiratie
In het RAP staan thematische ambities en -doelen beschreven. Per thema geven we aan welk klimaatgereedschap ofwel: maatregelen, beschikbaar zijn. Ook duiden we welke (ideeën voor) te ontwikkelen maatregelen en acties we zien. Vervolgens benoemen we een selectie van regionale speerpunten die de Manifestpartners als eerste willen oppakken. Speerpunten worden geconcretiseerd in een of meer projecten en trajecten in het werkplan. De speerpunten zijn benoemd op basis van urgentie en op basis van en energie bij meerdere partijen.
We kunnen niet alles tegelijk oppakken!
Soms kunnen we elkaars gereedschap kopiëren of delen, zoals bij het stimuleren van afkoppeling van regenwater. Soms moet nieuw gereedschap ontwikkeld worden, zoals het idee voor regionale bouwafspraken of kunnen voorschriften verankerd worden in beleid. En wellicht heeft een partij nog gereedschap om toe te voegen! Naast regelgeving kan gereedschap ook gericht zijn op communicatie of verkennende gesprekken en samenwerking. We zoeken kansen voor koppeling met natuurlijke investeringsmomenten en andere majeure (beleid)ontwikkelingen, van een kleine verbouwing of onderhoud aan een groenvoorziening tot groot zoals de komst van de Omgevingswet, de energietransitie, de transitie van de landbouw, de kwaliteitsimpuls vakantieparken en aandacht voor biodiversiteit en natuurontwikkeling.
Wat we al weten
De (ruimtelijke) kwetsbaarheden in de regio en de mogelijke risico’s en kansen zijn voor de hele regio Vallei en Veluwe in kaart gebracht. Sinds 2017 hebben de Manifestpartners daar intensief met elkaar aan gewerkt. Zo zijn stresstesten ontwikkeld, is de Klimaateffectatlas online gegaan met een schat aan informatie, is een afkoppelkansenkaart en zijn gemeenschappelijke folders over afkoppelen opgesteld en hebben we samen cursussen georganiseerd. Ook zijn risicodialogen gevoerd op regionaal en op lokaal niveau. We ‘willen’ en ‘weten’ al veel samen, in navolging van de Nationale Adaptatie Strategie ‘weten willen werken’. De komende jaren komt de focus meer en meer op concrete aanpassingen en acties: werken.
Klimaatadaptatie: we doen het al en we zetten elk apart én waar nodig samen een tandje bij!
Dynamisch document
Samen gaan we de klimaatadaptatie-zoektocht aan. Elke twee jaar maken de Manifestpartners een concreet werkplan. Waar nodig wordt het RAP bijgesteld. Want een zoektocht is en blijft het voorlopig, vanwege de complexiteit met veel betrokken partijen, de brede scope van klimaatadaptatie en de noodzakelijke vernieuwing in gedrag en handelen. Daarom benadrukken we dat dit RAP ook meebeweegt op voortschrijdend inzicht en maatschappelijke ontwikkelingen.